Κυριακή 24 Ιανουαρίου 2021

Νομοσχέδιο για την Παιδεία: Εκτεταμένη επίθεση αυταρχισμού από την κυβέρνηση

 

Εκτεταμένη επίθεση αυταρχισμού από την κυβέρνηση

Από την προεκλογική κιόλας περίοδο των εθνικών εκλογών του 2019, η Νέα Δημοκρατία έκανε ξεκάθαρη την βούλησή της για παρεμβάσεις στον χώρο της Παιδείας και ειδικότερα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, αναφορικά με την επίλυση των παθογενειών αυτής. Αν και αποτελεί κοινή παραδοχή πως η συνεχής μείωση των πόρων που δίδονται για την Ανώτερη Εκπαίδευση, καθώς και η υποστελέχωση κάθε ιδρυματικής εγκατάστασης και υπηρεσίας, βυθίζουν τα Πανεπιστήμια σε μια άνευ προηγουμένου κρίση, η σημερινή κυβέρνηση συνεισφέρει στον περαιτέρω μαρασμό των Ιδρυμάτων με την ακόμα μεγαλύτερη υποχρηματοδότηση και τις ρυθμιστικές διατάξεις που προωθεί. Ενώ κυβέρνηση και αντιπολίτευση προβάλλουν ρητορικές για την ικανοποίηση του πολιτικού τους ακροατηρίου, ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ, με μοναδικό μας στόχο τo να ακουστούν οι φωνές όλων των προοδευτικών φοιτητών, δεν μπορούμε να μην σχολιάσουμε παραθέτοντας τις ενστάσεις μας, με υπευθυνότητα και με βαθιά κατανόηση των προβλημάτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, τις νομοθετικές ρυθμίσεις για την προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας και την αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος. Όπως άλλωστε κάνουμε σε κάθε νομοθετική παρέμβαση που αφορά τα Πανεπιστήμια.

Όρια φοίτησης και διαγραφές φοιτητών

Σε μια πρωτοφανή περίοδο κατά την οποία η κοινωνική δραστηριότητα έχει παγώσει και η καθημερινότητα των  ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευση, όπως την είχαμε γνωρίσει, δεν υφίσταται, η Νέα Δημοκρατία, έναν χρόνο μετά την πρώτη εμφάνισή του, επαναφέρει στο προσκήνιο το μέτρο για θέσπιση ορίου φοίτησης και διαγραφές φοιτητών. Σε συνέχεια των πρωτόγνωρων διατάξεων που παρουσιάστηκαν βεβιασμένα από την Ν. Κεραμέως αναφορικά με τα ιδιωτικά κολλέγια και την ιδιάζουσας σημασίας πριμοδότηση αυτών, το Υπουργείο Παιδείας έρχεται να πολεμήσει ακόμα περισσότερο τα δημόσια Πανεπιστήμια, ιδιαίτερα τώρα που οι φοιτητικοί σύλλογοι και η δράση τους έχει σιγήσει στο πλαίσιο της διασφάλισης της δημόσιας υγείας. Πιο συγκεκριμένα, η Κυβέρνηση προωθεί την θέσπιση του ορίου ν+ν/2 έτη φοίτησης, ρύθμιση που επιβάλλει την ολοκλήρωση των σπουδών έως 6 έτη για σχολές 4ετούς φοίτησης, ενώ ν+3 για σχολές 5ετούς και 6ετούς φοίτησης, όπως αυτές του ιδρύματος μας.

Προασπίζοντας το δικαίωμα στη Δημόσια και Δωρεάν παιδεία, τασσόμαστε κατά του μέτρου της διαγραφής οποιουδήποτε φοιτητή μετά το πέρας των αντίστοιχων ετών φοίτησης, όπως ορίζει το υπ. Παιδείας. Η διαφωνία μας αυτή εκπορεύεται και από το γεγονός πως η λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος δεν καθιστά τους φοιτητές αυτόνομους και αυτάρκεις ώστε να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των σχολών τους εντός των προβλεπόμενων χρονικών πλαισίων. Δεδομένης της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης της χώρας,

·       θεωρούμε αναγκαίο το περιθώριο ευελιξίας σε  περιπτώσεις φοιτητών που αδυνατούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους εντός του θεσμοθετημένου ορίου, λαμβάνοντας, επιπλέον, υπόψη πως τόσο τα απαρχαιωμένα και απαιτητικά προγράμματα σπουδών, όσο και οι προβληματικές μέθοδοι διδασκαλίας, έχουν οδηγήσει σε μέσους όρους χρόνου αποφοίτησης που υπερβαίνει τα  αντίστοιχα χρονικά όρια.

Αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες των φοιτητών διαχρονικά, στεκόμαστε απέναντι στις πολιτικές που στοχοποιούν την φοιτητική κοινότητα δίχως ίχνος ευελιξίας εν μέσω περιόδου οικονομικής, ανθρωπιστικής και υγειονομικής κρίσης. Αλλαγές σαν αυτή στην πραγματικότητα εξυπηρετούν το επικοινωνιακό αφήγημα της κυβέρνησης πως δήθεν «ανίκανοι φοιτητές που καπηλεύονται τις ελευθερίες που παρέχονται από το κράτος παρεμποδίζουν την εξέλιξη των ιδρυμάτων».  Ενόσω αναγνωρίζουμε την ανάγκη για ανταγωνιστικότητα των ιδρυμάτων και όσο το δυνατόν υψηλότερη κατάταξη αυτών στους παγκόσμιους χάρτες,

·       η καθιέρωση μιας τέτοιας διάταξης στο βωμό των rankings πλήττει την πανεπιστημιακή κοινότητα, μη συνδράμοντας ουσιωδώς στο επιστημονικό έργο των Ιδρυμάτων. Εξάλλου, η πραγματικότητα την οποία βιώνουμε διαχρονικά εντός των σχολών μας αποδεικνύει κατ’ επανάληψη ότι παρά την ύπαρξη αξιόλογων φοιτητών και προσωπικού, η ανέλιξη των Ιδρυμάτων παρακωλύεται από την προφανή υποχρηματοδότηση, την υποστελέχωση των Ιδρυμάτων και ένα φτωχό και στενά γραφειοκρατικό νομικό πλαίσιο.

Θεωρούμε υψίστης σημασίας την επαναφορά του κύρους και της ορθής λειτουργίας των Ελληνικών Πανεπιστημίων, καθώς οι λανθασμένοι πολιτικοί και οικονομικοί χειρισμοί έχουν οδηγήσει τα ιδρύματα, και ειδικά το Πολυτεχνείο, σε τέλμα. Καλούμε την Νέα Δημοκρατία να παραμερίσει την πολιτική εντυπώσεων που διαχρονικά ακολουθεί σχετικά με την Παιδεία, αγνοώντας την φοιτητική κοινότητα, και να αναγνωρίσει τα πραγματικά προβλήματα των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.  Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφέρουμε πως αντιλαμβανόμενοι το πραγματικό νόημα της έννοιας της δωρεάν παιδείας, η οποία στηρίζεται στο κοινωνικό κράτος πρόνοιας και στο ανταποδοτικό φορολογικό σύστημα, καλύπτοντας τις βασικές ανάγκες ενός φοιτητή, όπως το πάσο, η σίτιση, η στέγαση, θεωρούμε δίκαια την παύση των φοιτητικών παροχών και μόνο μετά τη συμπλήρωση της προβλεπόμενης διάρκειας φοίτησης, όπως ορθώς συμβαίνει έως σήμερα. Η διατήρηση του δικαιώματος των φοιτητών που υπερβαίνουν το χρονικό όριο να αποκτήσουν τον τίτλο σπουδών τους δεν επιβαρύνει σε καμία περίπτωση τον προϋπολογισμό του Ιδρύματος, διασφαλίζοντας τον σεβασμό και την αποφυγή κατάχρησης δικαιωμάτων και παροχών του κράτους.

Παράλληλα, κινούμενοι στα πλαίσια του αλληλοσεβασμού και της αξιοκρατικής απολαβής των παροχών του κράτους πρόνοιας, θεωρούμε αναγκαία την ελάχιστη ένδειξη ενδιαφέροντας από τους φοιτητές προς απολαβή των τίτλων σπουδών, με στοιχειώδη παρουσία στα ακαδημαϊκά δρώμενα της σχολής, μέσω της εγγραφής τους στα εξάμηνα και της συμμετοχής τους στις εξεταστικές διαδικασίες. Στο σημείο αυτό, επισημαίνουμε την δυνατότητα που έχουν όλοι φοιτητές, ανεξαρτήτως έτους, να διακόψουν τις σπουδές τους, εφόσον τη προκειμένη χρονική περίοδο δεν είναι σε θέση να τις συνεχίσουν.

·       Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στη διεύρυνση της ευελιξίας του θεσμού της «αναστολής σπουδών», έτσι ώστε οι φοιτητές οι οποίοι αντιμετωπίζουν προβλήματα για την συνέχιση των σπουδών τους, να μπορούν να κάνουν χρήση αυτού του θεσμού, για όποιο και όσο χρονικό διάστημα επιθυμούν. Η επιλογή αυτή ενδείκνυται για το σύνολο των φοιτητών σε περιπτώσεις είτε βραχυπρόθεσμης είτε μακροπρόθεσμης απουσίας. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται στους φοιτητές που κωλύονται αλλά επιθυμούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους η δυνατότητα απόκτησης του πτυχίου τους, χωρίς τον κίνδυνο διαγραφής, ενώ παράλληλα επιτυγχάνεται η ομαλότερη λειτουργία των Ιδρυμάτων.

Η κίνηση της Κυβέρνησης να προβεί στην θέσπιση ορίου φοίτησης και κατ’ επέκταση σε διαγραφές φοιτητών, δίχως ίχνος ευελιξίας, μας βρίσκει απέναντι, ιδιαίτερα σε περίοδο που τόσο η εκπαιδευτική διαδικασία όσο και η ευρύτερη ανθρώπινη υπόσταση δοκιμάζονται από την αποτυχία αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού.


Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Σε μία ακόμα κίνηση εντυπώσεων και όχι ουσίας, η κυβέρνηση επαναφέρει την βάση των 10.000 μορίων ως απαραίτητη για να μπορέσει κάποιος μαθητής να εισαχθεί σε οποιaδήποτε σχολή. Μία τέτοια ρύθμιση δεν έχει καμία λογική υπόσταση, αλλά ωθεί τους μαθητές είτε στην παραπαιδεία, είτε στην ιδιωτική εκπαίδευση, αφού ο όρος "δημόσια και δωρεάν" διαρκώς ξεθωριάζει.

Αρχικά, πρέπει να τονίσουμε ότι οι βάσεις της κάθε σχολής κάθε χρόνο έρχονται ως αποτέλεσμα της ζήτησης που έχει αυτή η σχολή από τους ίδιους τους μαθητές. Το ενδιαφέρον επί του αντικειμένου και η γεωγραφική θέση της σχολής, σε συνδυασμό με την επαγγελματική αποκατάσταση του εκάστοτε γνωστικού αντικειμένου που προσφέρει το Ίδρυμα, είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες οι οποίοι θα καθορίσουν την ζήτηση των σχολών αυτών και συνεπώς και το ύψος των βάσεων τους. Θέτοντας ένα τέτοιο πλαφόν για την ευκαιρία εισαγωγής σε κάποια σχολή, όχι μόνο οδηγούνται μαθητές εκτός Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, αλλά τους στρέφει προς την Ιδιωτική, ενώ σε κάθε περίπτωση ενισχύεται η παραπαιδεία για την προετοιμασία των μαθητών για τις Πανελλήνιες εξετάσεις.

Επιπρόσθετα, οι μαθητές που θα γράψουν κάτω από 10.000 μόρια και θα μείνουν εκτός Πανεπιστημίων, θα αφήσουν κενές θέσεις σε Ιδρύματα με τα γνωστικά αντικείμενα που δεν είναι ήδη τόσο διαδεδομένα ή φαινομενικά ασθενή έναντι άλλων. Έτσι, θα υπάρξει υπερκορεσμός σε γνωστά επαγγέλματα όπως γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι και άλλα, και ελλείψεις στα υπόλοιπα επαγγέλματα. Αυτό θα δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα στην αγορά εργασίας της Ελλάδας, αυξάνοντας επιπλέον τις ανισότητες.

Μία ακόμα πραγματικότητα για ορισμένες σχολές που δέχτηκαν τον πρώτο εισακτέο φοιτητή με κάτω από 10.000 μόρια και προφανώς η βάση τους είναι μικρότερη του αριθμού αυτού, η προωθούμενη νομοθετική ρύθμιση δημιουργεί και υπαρξιακά ζητήματα. Πιο συγκεκριμένα, δεν θα έχουν καθόλου εισακτέους από την επόμενη χρονιά ή θα λειτουργούν με πληρότητα γύρω στο 1/4 των θέσεων τους. Αυτά τα τμήματα και αυτά τα Ιδρύματα θα έχουν σοβαρά ζητήματα επιβίωσης, καθώς θα οδηγηθούν αναπόδραστα σε κλείσιμο. Μία τέτοια εξέλιξη δεν θα πρέπει να βασίζεται σε κανόνες μίας «αγοράς» που διαμορφώνουν οι κανόνες της εισαγωγής στα Πανεπιστήμια. Αντίθετα, θα πρέπει να βασίζεται στο θεσμό της αξιολόγησης και στον στρατηγικό σχεδιασμό της Πολιτείας για στήριξη ενός φάσματος επαγγελματικών αντικειμένων, ώστε μετέπειτα να διοχετευθούν οι απόφοιτοι τους στην αγορά, προς όφελος της κοινωνίας. Τέτοιες νομοθετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης δημιουργούν τόσο κρίσιμα ερωτήματα για το μέλλον των Πανεπιστημίων στη χώρα μας τα επόμενα χρόνια όσο και για τη διαμόρφωση του χάρτη της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

 

 Ασφάλεια ιδρυμάτων και πανεπιστημιακή αστυνομία

 

Μια εκ των πολλών αναγκών των ιδρυμάτων σήμερα είναι η ενίσχυση της φύλαξη τους και η αντιμετώπιση των – μεμονωμένων μεν, υπαρκτών δε – περιστατικών ανομίας και βίας. Παραδείγματα τέτοιων περιστατικών με θύματα τόσο τους φοιτητές όσο και τις ίδιες τις σχολές είναι γνωστά σε όλους μας. Η υπ. Παιδείας προτείνει ένα νομοσχέδιο με το οποίο δημιουργεί χίλιες νέες θέσεις στην ΕΛ.ΑΣ. δημιουργώντας την Ο.Π.Π.Ι., μια νέα ομάδα αστυνομικών που θα λειτουργούν κατασταλτικά εντός των ιδρυμάτων, λογοδοτώντας στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

·       Παίρνοντας τον έλεγχο της ασφάλειας από τα ίδια τα ιδρύματα η κυβέρνηση θίγει ευθέως το αυτοδιοίκητο των Ιδρυμάτων, δημιουργώντας σοβαρούς προβληματισμούς για τις εξωγενείς σκοπιμότητες που ενδέχεται να επηρεάσουν τα ιδρύματα και την καθημερινότητα τους.

 

·        Η αντίφαση της συνεχούς υποχρηματοδότησης με το γεγονός ότι θα ξοδευτούν 30 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία της Ο.Π.Π.Ι. προσθέτει επιπλέον προβληματισμούς για τους χειρισμούς της κυβέρνησης. Πιο συγκεκριμένα, η τεράστια έλλειψη χρηματοδότησης στα ιδρύματα έχει αποδυναμώσει την ήδη μειωμένη φύλαξη των ιδρυμάτων, η οποία το 2013, με εντολή του ίδιου του τότε υπουργού Κ. Μητσοτάκη, αποδυναμώθηκε αισθητά, καθώς απέλυε μεγάλο τμήμα του προσωπικού φύλαξης από όλες τις σχολές.

Έτσι, με τις δυσκολίες που επέβαλε στα εκπαιδευτικά ιδρύματα ο πλέον πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης, οδήγησε σε μια εκτόνωση των εγκληματικών δράσεων εντός των σχολών, και δημιούργησε ένα αφήγημα-προπαγάνδα, ότι οι «αιώνιοι» και «απείθαρχοι» φοιτητές ευθύνονται για την σημερινή κατάσταση των σχολών. Η ίδρυση της αστυνομίας δε θα έρθει να δώσει τη λύση στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σχολές, αλλά θα λειτουργήσει σαν κόκκινο πανί επηρεάζοντας τις ισορροπίες των σχολών μας. Ειδικά, τα περιστατικά αστυνομικής αυθαιρεσίας και αλόγιστης βίας από τους αστυνόμους οδηγούν τον κάθε σκεπτόμενο φοιτητή να αναρωτηθεί αν ο ρόλος τους θα είναι όντως η ενίσχυση της ακαδημαϊκής ελευθερίας ή αν εν τέλει το νέο σώμα ασφαλείας έρχεται να λειτουργήσει αυταρχικά και να επιδείξει την εξουσία του εις βάρος της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ έχουμε αναφερθεί πολλές φορές στο θέμα της ασφάλειας των ιδρυμάτων, προτείνοντας αποδοτικές λύσεις που αρμόζουν σε έναν σύγχρονο εκπαιδευτικό χώρο. Προϋπόθεση σε όσα προτείνουμε προφανώς είναι η άμεση αύξηση της χρηματοδότησης των ιδρυμάτων. Εφιστούμε την προσοχή στην ουσιαστική ενίσχυση των ήδη υπαρχόντων μέτρων ασφαλείας και επιδιώκουμε τους ζωντανούς ακαδημαϊκούς χώρους καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας, που καλείται να έχει ένα φιλικό πανεπιστήμιο.

·       Συγκεκριμένα, επισημαίνουμε την ανάγκη παράτασης ωραρίου των δραστηριοτήτων που παρέχονται από το Ίδρυμα, όπως είναι οι αθλητικές εγκαταστάσεις και η Βιβλιοθήκη, την αύξηση του φωτισμού προς μετατροπή σε περισσότερο φιλόξενους χώρους,  και την σημασία παραχώρησης και υποστήριξης της λειτουργίας και της συντήρησης των χώρων σε πολιτιστικές, ερευνητικές και επιστημονικές ομάδες που δραστηριοποιούνται εντός του Ιδρύματος.

·        Πάνω από όλα όμως, η εξομάλυνση της πανεπιστημιακής καθημερινότητας επιτάσσει την ενίσχυση της φύλαξης και την λειτουργία αυτής υπό βέλτιστους όρους.

Ιδιαίτερα αξιοπερίεργο μας φαντάζει το γεγονός ότι εκτός από την Ο.Π.Π.Ι., το νέο νομοσχέδιο ιδρύει και τη Μονάδα Ασφάλειας και Προστασίας, η οποία θα απαρτίζεται από προσωπικό ασφάλειας με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, η οποία θα βαρύνει τον προϋπολογισμό του Ε.Λ.Κ.Ε. των ιδρυμάτων, με αρμοδιότητες αμφιβόλου περιεχομένου, καθώς όλη η εκτελεστική εξουσία, σύμφωνα με το νέο πειθαρχικό δίκαιο αποδίδεται στην Ο.Π.Π.Ι.. Η διάταξη αυτή εγείρει ερωτηματικά σχετικά με την χρησιμότητα της ύπαρξης, όχι μόνο μίας, αλλά δύο πολυέξοδων διαφορετικών ομάδων προστασίας των ιδρυμάτων.

Επίσης, αναφορικά με το νέο πειθαρχικό δίκαιο που θεσπίζεται, φέρουμε μια σειρά από διαφωνίες. Προφανώς, εάν ένας φοιτητής επιδείξει παραβατική συμπεριφορά πρέπει να βρεθεί προ των ευθυνών του, αλλά το νομοσχέδιο αυτό λειτουργεί σε διαφορετική βάση. Ότι οι φοιτητές λειτουργούν de facto παραβατικά, και στήνει το νέο πειθαρχικό δίκαιο στη λογική ενός στρατοδικείου. Δίνει σε καθηγητές ανακριτικά και δικαστικά καθήκοντα και επιβάλει την εκλογή φοιτητών με ρόλους που θυμίζουν σκοτεινές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Με το συγκεντρωτικό χαρακτήρα του νέου πειθαρχικού δικαίου, αγνοούνται οι δημοκρατικότερες διαδικασίες των ιδρυμάτων, δηλαδή οι γενικές συνελεύσεις φοιτητών, σχολών, καθηγητών, αλλά και η ίδια η Σύγκλητος, καθώς για τις ποινές των φοιτητών θα αποφασίζουν τέσσερα άτομα. Όλα αυτά έρχονται να δημιουργήσουν ένα καθεστώς φόβου, τιμωρίας και ανελευθερίας έκφρασης, κάτι το οποίο δεν αρμόζει σε ένα δημοκρατικό Πανεπιστήμιο το οποίο νουθετεί και προάγει αρχές και την κοινωνική εξέλιξη.

 

 

Ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ, με γνώμονα την προάσπιση της εύρυθμης ακαδημαϊκής λειτουργίας και των φοιτητικών συμφερόντων, στεκόμαστε απέναντι στις ρυθμίσεις που επιβάλλει το υπ. Παιδείας, σε συνεργασία με το υπ. Προστασίας του Πολίτη, μία πρωτοφανή, αλλά συνάμα προβληματική συνέργεια για εκπαιδευτικό νομοσχέδιο. Καλούμε την κυβέρνηση να αποσύρει τα νομοσχέδια που θίγουν ανεπανόρθωτα το πανεπιστημιακό αυτοδιοίκητο και ακρωτηριάζουν την φοιτητική κοινότητα. Αντίθετα, χρειάζεται να επιδείξει τον απαραίτητο σεβασμό τόσο απέναντι στο εν δυνάμει επιστημονικό δυναμικό της χώρας, όσο και στο σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας, που πρόκειται να περιέλθει σε ένα ντόμινο εντάσεων και συνεχούς αναβρασμού.

    

   ΠΑΣΠ ΕΜΠ