ΝΕΑ ΧΡΟΝΙΑ, ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ ΚΑΙ ΝΕΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

Με την νέα χρονιά, το Υπουργείο Παιδείας και η Υπουργός Ν. Κεραμέως δεν διστάζουν να συνεχίσουν το μεταρρυθμιστικό τους έργο, προβάλλοντας όλα εκείνα τα σημεία που καθιστούν την πολιτική τους επικίνδυνη για το μέλλον της Δημόσιας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, προσπαθώντας να σβήσουν από τις μνήμες της κοινωνίας όσα πραγματικά προσέφεραν διαχρονικά στο ελληνικό Πανεπιστήμιο. Την ευθεία επίθεση στο ιστορικής σημασία ακαδημαϊκό άσυλο διαδέχθηκε η δυνατότητα ισοτίμησης των τίτλων σπουδών από ιδιωτικά εγχώρια Κολλέγια με αυτά των Δημοσίων Πανεπιστημίων. Σήμερα, και με νέα νομοθετική πρωτοβουλία που κατατέθηκε στη Βουλή την περασμένη Παρασκευή 10/1, η αναγνώριση των πτυχίων ιδιωτικών Κολλεγίων επεκτείνεται καθώς προβλέπεται η αποδοχή των πτυχίων αυτών για τον διορισμό εκπαιδευτικών στο Δημόσιο, ενώ με το μανδύα της αξιολόγησης, παρά το θετικό του αποτύπωμα, ντύνεται μία πιθανή περεταίρω μείωση της κρατικής χρηματοδότησης προς τα ελληνικά ΑΕΙ.

Αξιολόγηση: ένα βήμα μπρος και ένα πίσω

Πιο συγκεκριμένα, το εν λόγω Σχέδιο Νόμου περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τη σύσταση μιας Ανεξάρτητης Εθνικής Αρχής που κύρια αρμοδιότητά της θα είναι η αξιολόγηση των Ιδρυμάτων της χώρας, η οποία αξιολόγηση, ωστόσο, θα είναι συνδεδεμένη με την κρατική χρηματοδότηση που εισρέει σε αυτά. Η μέχρι στιγμής χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων δεν θα είναι πλέον εξ ολοκλήρου εγγυημένη, αφού ένα ποσοστό της τάξεως του 20% αυτής θα εξαρτάται από τα αποτελέσματα που θα απορρέουν από την αξιολόγηση.

Ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ, σε πρώτη φάση, κρίνουμε ως θετικό το γεγονός ότι μετά από πολλά χρόνια επανανοηματοδοτείται η έννοια της αξιολόγησης, μια έννοια που άλλωστε αποτελεί πάγια θέση μας προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής βελτίωσης του ελληνικού Πανεπιστημίου. Ωστόσο, κρίνουμε απαραίτητο να δοθεί η πρέπουσα σημασία και προσοχή, ώστε να μην απαξιωθεί η αξιολόγηση, αλλά να παγιωθεί ως θεσμός που θα οδηγήσει στη βελτίωση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Πέραν των επιμέρους ρυθμίσεων που εισάγονται, των πολυμορφικών κριτηρίων που τίθενται αλλά και της διάκρισης εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης με ισότιμη βαρύτητα, ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ θεωρούμε απαραίτητο, για την παγίωση της, την εισαγωγή ρύθμισης που θα επιβραβεύει τα θετικά αξιολογούμενα Ιδρύματα, πέραν της πάγιας και επαρκούς για τη λειτουργία τους κρατικής χρηματοδότησης. Το γεγονός αυτό θα ωθήσει τα Ιδρύματα στην αντιμετώπιση των παθογενειών τους, σύμφωνα με τις υποδείξεις της αξιολόγησης, και θα τα βοηθήσει να αναπτυχθούν.

Δυστυχώς, μέσω του εν λόγω νομοσχεδίου, εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι αυτή η αξιόλογη δεν πάει να λειτουργήσει υποστηρικτικά αλλά μάλλον εις βάρος των πανεπιστημίων, καθώς στα λιγότερο ισχυρά, στα οποία εμφανίζεται πλήθος παθογενειών, η κατά πολύ μειωμένη χρηματοδότηση των τελευταίων δέκα χρόνων της κρίσης θα μειωθεί ακόμα περισσότερο, κάτι που εν τέλει θα οδηγήσει στον περαιτέρω μαρασμό τους, ενώ παράλληλα θα δημιουργηθεί μια ελίτ ιδρυμάτων τα οποία λόγω των δεικτών της αξιολόγησης θα ενισχύονται σε μεγαλύτερο ποσοστό. Με απλά λόγια, τα «άριστα» πανεπιστήμια στα οποία η αξιολόγηση θα απαντά με καλά αποτελέσματα, στην καλύτερη των περιπτώσεων, θα παίρνουν τα ίδια χρήματα που έπαιρναν και μέχρι πρότινος από το κράτος, τα οποία και πάλι είναι γεγονός ότι δεν επαρκούν για τις βασικές τους λειτουργίες, ενώ τα λιγότερο «επαρκή» πανεπιστήμια θα τεθούν στο περιθώριο και οι πόροι που θα έχουν στη διάθεσή τους για να λειτουργήσουν ολοένα και θα λιγοστεύουν.

Συμπερασματικά, όσο καλή κι αν είναι η εισαγωγή και επανανοηματοδότηση της αξιολόγησης, ο «τιμωρητικός» της χαρακτήρας και όχι μία επιβράβευση μπορεί να σημαίνει τον πλήρη μαρασμό ορισμένων Ιδρυμάτων, καθώς η από χρόνια μειωμένη χρηματοδότηση δεν αρκεί ούτε για την κάλυψη των βασικών τους αναγκών.

Στην αντίπερα όχθη, ωστόσο, δε μας εκφράζει ούτε η ρητορεία του στείρου αρνητισμού και της απόρριψης της έννοιας της αξιολόγησης. Επιθυμούμε τη διαμόρφωση ενός λειτουργικού και αξιοκρατικού συστήματος αξιολόγησης που θα εξυπηρετεί την αναβάθμιση των ελληνικών ΑΕΙ:

 ü  Συμβουλευτικός και επιβραβευτικός χαρακτήρας προς τα Ιδρύματα.

 ü  Ενεργός συμμετοχή των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας και των ίδιων των φοιτητών στη διαδικασία αξιολόγησης. Συμμετοχή με ωριμότητα και υπευθυνότητα.

 ü  Κριτήρια ακαδημαϊκά και όχι οικονομικά.

 ü  Διασφάλιση της διαφάνειας και της αντικειμενικότητας των κριτήρια και της διαδικασίας.

 ü  Εξωτερική αξιολόγηση από σώμα αξιολογητών με αναγνωρισμένη ακαδημαϊκή προσφορά.

 ü  Τακτικές αξιολογήσεις για συνεχή επαγρύπνηση στο ευμετάβλητο διεθνές ακαδημαϊκό περιβάλλον.

Η εξίσωση των πτυχίων μας με αυτά των ιδιωτικών Κολλεγίων ξανά στο προσκήνιο…

Παράλληλα με ίδρυση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης, με το νέο Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου, στην επιφάνεια έρχεται εκ νέου η παράλογη ρύθμιση του Υπουργείου περί ισοτίμησης πτυχίων ιδιωτικών Κολλεγίων με αυτά των Δημοσίων Πανεπιστημίων, καθώς πλέον θα μπορούν να προσλαμβάνονται στο Δημόσιο εκπαιδευτικοί με τίτλους σπουδών από ιδιωτικά Κολλέγια.

Κάνοντας μία μικρή αναδρομή, εδώ και πολλά χρόνια οι απόφοιτοι ιδιωτικών Κολλεγίων της χώρας είχαν την δυνατότητα περιορισμένης αναγνώρισης επαγγελματικών δικαιωμάτων μέσω του αντίστοιχου φορέα, του ΣΑΕΠ. Η διαδικασία απονομής αυτών, λόγω της εκτεταμένης γραφειοκρατίας, ήταν ιδιαίτερα χρονοβόρα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν σημειωνόταν εξίσωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων με αυτά που δίδονται στους πτυχιούχους των Δημόσιων Ανώτατων Ιδρυμάτων. Πλέον, με την κατάργηση του εν λόγω φορέα και την αντικατάσταση αυτού από τον ΑΤΕΕΝ, σύμφωνα και με επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διευκολύνεται η παραπάνω διαδικασία. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δε διευκρινίζεται ούτε η ίδια η διαδικασία, ούτε τα κριτήρια με τα οποία θα αποδίδονται τα επαγγελματικά δικαιώματα, αλλά ούτε και το ποια θα είναι αυτά. Παράλληλα, γίνεται σαφές πως ανοίγει ο δρόμος για την ίδρυση ισάξιων προγραμμάτων σπουδών από ιδιωτικά κολλέγια και παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων, οι απόφοιτοι των οποίων θα μπορούν ακολούθως να διεκδικήσουν και να λάβουν ισότιμη επαγγελματική αναγνώριση στην αγορά εργασίας.

Κατανοούμε την ανάγκη που παρουσιάζεται στους αποφοίτους ιδιωτικών Κολλεγίων να τους αναγνωριστούν επαγγελματικά δικαιώματα, προκειμένου να έχει ισχύ το πτυχίο που λαμβάνουν και να μην βασίζονται μόνο στην καλή διάθεση του εργοδότη να τους αναγνωρίσει τους κόπους των δύο ή και τριών χρόνων σπουδών τους. Ωστόσο, εγείρονται σοβαροί προβληματισμοί για την ποιότητα των παρεχόμενων προγραμμάτων σπουδών, που για εμάς, ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ, αποτελεί το βασικότερο κριτήριο για την απονομή επαγγελματικών δικαιωμάτων, πόσο δε μάλλον όταν τείνουν, παρά τα λιγότερα χρόνια φοίτησης, να εξισωθούν με τα κραταιά πτυχία των Δημοσίων Πανεπιστημίων, και μάλιστα με διαδικασίες fast-track. Αν αναφερθούμε, ιδιαίτερα, και σε νευραλγικούς κλάδους, όπως αυτός των Μηχανικών, των Ιατρών ή των Νομικών, αντιλαμβανόμαστε ότι η πιστοποίηση τους από ένα νεοσύστατο φορέα και μόνο δεν καλύπτει τις απαιτήσεις που τα Ιδρύματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης έχουν καταφέρει να καλύψουν μετά από χρόνια λειτουργίας.

Δυστυχώς, η από χρόνων λειτουργία ιδιωτικών Κολλεγίων στην χώρα μας, δίχως να υπάρχει σοβαρό σχέδιο για την αναγνώριση τους και την εισροή τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, θυματοποιεί τους αποφοίτους τους και αναγκάζει την Πολιτεία να βρει λύση στο πολύπλοκο αυτό πρόβλημα. Πολύπλοκο διότι, αν και δεν αναφέρεται κανείς σε ακαδημαϊκή εξίσωση, η ίδια η επαγγελματική εξίσωση, ακόμα και υπό όρους, θέτει προβληματισμούς για το κατά πόσο παραβιάζεται το άρθρο 16 του Συντάγματος. Για εμάς, άλλωστε, η δημιουργία αυτών των τμημάτων, στα οποία θα φοιτούν μόνο όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να το υποστηρίξουν, δημιουργεί μια «ελίτ» ιδιωτικών Πανεπιστημίων, η οποία θα προωθεί μόνο τους οικονομικά προνομιούχους σε ένα πλαίσιο αναξιοκρατίας και όχι στη βάση γνωστικών και επαγγελματικών ικανοτήτων, από τη στιγμή που τα ιδιωτικά Κολλέγια δεν εντάσσονται σε κανένα πλαίσιο αξιολόγησης και ελέγχου από την Πολιτεία. Ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ, πάγια θέση μας είναι η διασφάλιση της Δημόσιας και Δωρεάν Παιδείας, που αποτελεί πυλώνα στη διαμόρφωση ενός κοινωνικού κράτους στο πλαίσιο των ίσων ευκαιριών. Η Παιδεία αποτελεί αγαθό όλων και όχι προνόμιο των λίγων.

Επειδή, όμως, δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε μπροστά στο πρόβλημα της μη απονομής δικαιωμάτων σε αποφοίτους ιδιωτικών Κολλεγίων και των πτυχίων – κορνίζες που παράγουν, θεωρούμε πως πρέπει να δοθεί λύση, δίχως να θίγεται ο Δημόσιος και Δωρεάν χαρακτήρας της Εκπαίδευσης. Μερική αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων σε ένα πλαίσιο τεχνικής εκπαίδευσης, αξιολόγηση των δομών εκπαίδευσης των Κολλεγίων και καμία περίπτωση ισοτίμησης με τα ελληνικά ΑΕΙ είναι οι κατευθύνσεις που θεωρούμε πως μπορούν να δώσουν απαντήσεις και λύσεις στο πολύκροτο ζήτημα των ιδιωτικών Κολλεγίων.

Όριο φοίτησης και διαγραφές…

Ένα εξίσου σημαντικό θέμα, που έρχεται στην επιφάνεια ανά τακτά χρονικά διαστήματα με δηλώσεις – χρησμούς από θεσμικούς παράγοντες του Υπουργείου, είναι η θέσπιση ενός ανώτατου ορίου ετών φοίτησης και το ενδεχόμενο διαγραφής φοιτητών. Ενημέρωση επί του θέματος λάβαμε και ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ σε πρόσφατη κινητοποίηση στο Υπουργείο Παιδείας και συνάντηση με θεσμικούς εκπροσώπους του. Διευκρινίστηκε από πλευράς τους η διάθεση για τη εφαρμογή του ανώτατου ορίου φοίτησης, πέραν των παροχών, και στη διαγραφή φοιτητών μετά από συγκεκριμένα έτη φοίτησης.

Δίχως να θέλουμε να γίνουμε προφήτες, αντιλαμβανόμαστε πως η ευρύτερη αποδοχή του μέτρου και επικοινωνιακή καταπολέμηση των «αιωνίων» φοιτητών από την κυβέρνηση της ΝΔ ως βασικότατο πρόβλημα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, θα φέρει σύντομα στις κατώφλι των Ιδρυμάτων το ζήτημα. Αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες των φοιτητών διαχρονικά, στεκόμαστε απέναντι σε πολιτικές που στοχοποιούν τη φοιτητική κοινότητα, δίχως ίχνος ευελιξίας εν μέσω περιόδου οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης. Αλλαγές σαν αυτή στην πραγματικότητα εξυπηρετούν το επικοινωνιακό αφήγημα της κυβέρνησης πως δήθεν «τεμπέληδες και ανίκανοι φοιτητές που καπηλεύονται τις ελευθερίες που παρέχονται από το κράτος και παρεμποδίζουν την εξέλιξη των ιδρυμάτων». Ωστόσο, η πραγματικότητα την οποία βιώνουμε καθημερινά εντός των σχολών μας αποδεικνύει κατ’ επανάληψη ότι παρά την ύπαρξη τόσο αξιόλογων φοιτητών και προσωπικού, η ανέλιξη των Ιδρυμάτων παρακωλύεται από την προφανή υποχρηματοδότηση, την υποστελέχωση των Ιδρυμάτων και ένα φτωχό και στενά γραφειοκρατικό νομικό πλαίσιο, στερώντας έτσι πολλές ευκαιρίες από την ακαδημαϊκή κοινότητα, είτε πρόκειται για φοιτητές, ή για το καθηγητικό προσωπικό. Όσον αφορά όμως το ζήτημα των διαγραφών αξίζει να σημειωθεί πως, όπως και στο παρελθόν, οι διοικήσεις των Ιδρυμάτων, ευθυγραμμισμένες με το σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας, βάσει του αυτοδιοίκητου, δεν είναι διατεθειμένες να προχωρήσουν σε διαγραφές.

Ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ, οποιαδήποτε ρύθμιση προχωρά βίαια στη διαγραφή φοιτητή, ο οποίος μάλιστα ενδιαφέρεται να τελειώσει τις σπουδές του, μας βρίσκει κάθετα απέναντι, και προκαλούμε το Υπουργείο να δει τα πραγματικά προβλήματα των Πανεπιστημίων, όπως αυτό της υποχρηματοδότησης ή του στενού γραφειοκρατικού πλαισίου, και να αφήσει πίσω του την πολιτική εντυπώσεων.

ü  Αξιολόγηση εδώ και τώρα στα Πανεπιστήμια, επιβραβευτικού και όχι τιμωρητικού χαρακτήρα, με συμμετοχή φοιτητών, δίχως οικονομικά κριτήρια.

ü  Καμία περαιτέρω περικοπή των προϋπολογισμών, καθώς τα Ιδρύματα θα οδηγηθούν στην περεταίρω εξαθλίωση τους.

ü  Μερική αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων σε ένα πλαίσιο τεχνικής εκπαίδευσης για τους αποφοίτους Κολλεγίων, αξιολόγηση των δομών εκπαίδευσης των Κολλεγίων και καμία περίπτωση ισοτίμησης με σχολές των ελληνικών ΑΕΙ.

ü  Καμία ρύθμιση που προχωρά βίαια στη διαγραφή φοιτητή, ο οποίος μάλιστα ενδιαφέρεται να τελειώσει τις σπουδές του.

ΠΑΣΠ ΕΜΠ